Türkçe’mizde şiir deyince akla mısranın son kelimesinin sonundaki ses uyumu gelir. Bilindiği gibi buna ‘’ kafiye ‘’ ( uyak ) denir. Gerçi modern zamanların şiirlerinde kafiye önemsenmez ve aranmaz oldu ama genel bakışta, şiiri şiir yapan, zenginleştiren işte bu ses uyumu yani kafiyedir. Bu ses uyumu tek harfle olursa ‘’ yarım kafiye ‘’, iki harfle olursa ‘’ tam kafiye ‘’, üç veya daha fazla harfle oluşturulursa ‘’ zengin kafiye ‘’ ismi alır.
Kur’an Arap bir kavme ve Arap asıllı bir Peygambere inmiştir ve Arapça’dır. Arap şiirinin özelliklerini ver kurallarını bilmiyorum. Kur’an ayetlerinin son kelimelerinin neredeyse tamamında kafiye bulunduğu görüldüğünde tahmin ediyorum ki Arap şiirinde de kafiye vardır.
Evet, Kur’an ayetleri orijinal Arapça metni şiir değildir ama, şiir gibidir ve ayetler kafiye ile sona ermektedir. Bu özelliği onu orijinal metnini Arapça bilmeyenler dahi okusa ilginç kılmakta, okuyana ve dinleyene keyif, huşu ve musiki tadı vermektedir.
Kur’an ayetlerini yukarıda belirttiğim gibi nedeyse tamamında bu kafiye söz özelliği mevcuttur. Şimdi rasgele Kur’an surelerini ele alarak bu özelliği görelim.
Aşağıda Bakara suresi ilk 50 ayetinin ayetlerin numarası ve son kelimelerini ve bu son kelimelerin tire çizgisi ile ayırdığım son kafiye harflerini görelim:
2.sure BAKARA
1- m-iym 2- müttek-ıyn 3- Yünfiku-ûn 4- yûkin-ûn 5- müflih-ûn 6- yü’min-ûn 7- az-ıym 8-bimü’min-iyn 9- yeş’ur-ûn 10- yekzib-ûn 11- muslih-un 12- yeş’ur-un 13- ya’lem-ûn 14 – müstehzi-un 15 – ya’meh-un 16 – mühted-iyn 17- yubsir-un 18- yerci-une 19- kâfir-iyn 20- kad-iyr 21- tettek-une 22 – ta’lem-un 23 – sadık-iyn 24 – lilkâfir-iyn 25 – halid-ûn 26- fasik-ıyn 27- hümülhasi-un 28- turce-un 29- al-iym 30 – ta’lem-un 31 – sadık-ıyn 32 – hak-iym 33- tektum-un 34- kâfir-iyn 35 - zalim-iyn 36- h-ıyn 37 – rah-ıym 38 – yahzen-un 39 – halid-un 40 - ferheb-une 41- fetek-un 42 – ta’lem-un 43 – ma’arraki-ıyn 44 – Ta’kıl-un 45 – haşi-ıyne 46 – raci-un 47 – alem-iyn 48 – yunsar-ûn 49 – az-ıym 50 tenzur-un
Bu surede üç tür kafiyeye esas ses yani harf türü olduğunu görüyoruz:
İym(1) ıyn-iyne (2) un- une (3)
25. sure FURKAN
Bu sure ayetleri tümüyle tek ses uyumuyla ( â ) yarım kafiye şeklinde ve düz kafiye türünde devam sonlanmaktadır..
1 – neziyr- â 2 – takdiyr- â 3 – nüşûr- â 4 – vezûr- â 5 – asıyl - â 6 - rahiym- â 7 – neziyr – â 8 – meshûr- â 9 – sebiyl- â 10- kusur – â 11 – sa’ıyr- â 12 – zefiyr-â 13- sübûr- â 14 – kesiyr- â 15 - masıyr- â 16 – mes’ûl- â 17 – sebiyl- â 18 – bûr- â 19- kebiyr- â 20 – basıyr-â 21 – kebiyr-â 22 – cûr- â 23- mensuûr- â 24 – makıyl- â 25 - tenziyl- â 26 - asiyr- â 27 – sebiyl- â … 42 – sebiyl- â 43 – vekiyl- â 44 – sakin- â……75 – selâm- â 76 – mukaâm- â 77 – lizâm- â
55. sure RAHMAN
Bu surenin ayetlerinin tamamı da iki ses uyumuyla ( ân) -- 10 ve 11. ve 78.ayetlerin sonundaki ( âm ) sesleri hariç -- tam kafiye şeklinde ve yine düz kafiye türünde sona ermektedir. İşte ayetlerin son kelimeleri:
1- errahm- ân 2- Kur’- ân 3- ins- ân 4- bey- ân 5- bihusb- ân 6- yescüd- ân 7- miyz- ân 8- miyz- ân 9- miyz- ân 10- lil’en- âm 11- ekm- âm 12- reyh- ân 13- tükezzib- ân……….35- tentesır- ân 36- tükezzib- ân………. 51- tükezzib- ân 52- zevc- ân 53- tükezzib- ân……….76- his- ân 77- tükezzib- ân 78 – ikr- âm91.sure ŞEMS91.sure
ŞEMS suresinin tamamı 15 adet olan ayetleri 3 harf uyumu ile ( âhâ ) bitmektedir. Düz kafiye türündendir.
İşte bu surenin Arapça metninin okunuşu:
1- veşşemsi ve duh- âhâ 2 – velkameri izâ tel- âhâ 3- vennehâri izâ cell- âhâ 4- velleyli izâ yagş- âhâ 5- vessemai ve mâ ben- âhâ 6- vel’ardı ve mâ tah- âhâ 7- ne nefsin ve mâ sevv- âhâ 8- fe’elhemehâ fücurehâ ve takv- âhâ 9- kad efleha men zekk- âhâ 10- ve kad hâbe men dess- âhâ 11- kezzebet sermûdü bitagv- âhâ 12- izinbe’ase eşka- âhâ 13- fekeâle lehüm resûullahi nâkatallahi ve suky- âha 14- fekezzebûhü fe’akarûhâ fedemdeme aleyhim rabbühüm bizenbihim fesevv- âha 15- ve lâ yehâfü ukb- âha
