Ayetlerin muhkem ve müteşabih yani iki türlü olması literatürde böyle ayetler üzerinden yapılmaktadır. Fakat daha doğru ayrım ayetlerin mesajları üzerinden olmalıdır. Çünkü bir ayette yalnızca bir muhkem veya müteşabih hüküm bulunabildiği gibi, hem muhkem hemde müteşabih hüküm veya hükümler birlikte bulunabilmektedir.
O zaman karşımıza '' Kur'an ayetlerindeki Muhkem ve Müteşabih hükümler nasıl ayırt edilebilir ? '' şeklinde bir soru karşımıza çıkar.
Ülkemiz de - muhtemelen - diğer İslam ülkelerinde bu konu bu güne kadar genel ve yüzeysel olarak ele alınmış, Kur'an'ın toplam sayısı 6236 olan ayetlerinin içinde hangi ayetler de Müteşabih hükümler bulunduğu ve hangi ayetleri Müteşabih özellikler taşıdığı konulu bir çalışma yapılmamış ve bir kitapta toplanmamıştır. Ta ki bir ilahiyat hocası ve araştırmacısı değilde pozitif ilimler alanın temayüz etmiş bir akademisyen hocamız Nörolog Prof. Dr. GAZİ ÖZDEMİR'in bu konuya el atmasına kadar.
Bu hocamız, bu iki tür ayetleri bir birinden bilimsel bir şekilde ayırt etmek için kıstaslar bulup, tüm ayetleri inceleyerek içinde muhkem hükümler bulunanları bir kitapta toplamıştır. Aylardır elimden düşürmediğim bu eser '' İSLÂMIN ŞARTI SADECE 5 DEĞİL Kur'an'daki Muhkem/ Kesin Hükümlerdir. PEKİ BU HÜKÜMLER NELERDİR ? ''
Adını taşımaktadr. ŞİRA Yayınlarından çıkan bu eser 352 sayfa hacmindedir. Bendeki kopyası 2014 yılında yayınlanan ilk baskısıdır. Gazi Bey bu eserinde Kur'an'da toplam 888 adet muhkem hüküm belirlemiştir. Kendi ifadesine göre Kur'an'ın bütündeki muhkem hükümler tekrarlar hariç 400 adet civarındadır Bazı muhkemler Kur'an içinde birkaç defa tekrarlanmaktadır. Bu hısusda dikkate alındığın, Tekrarları ile beraber toplam muhkem hüküm yukarıda belirttiğim gibi 888 adettir.
Önceki bazı yazılarımda vurguladığım gibi muhkem hükümler, Kur'an'ın temelidir esasıdır. iman kadar güçlü inanılması gerekir: Ve en önemlisi de İbadet hükmündedirler..
Gazi Özdemir'in Kur'an'daki Muhkem Hükümleri belirlemek için koyduğu bilimsel kıstaslar şöyledir:
1 - Verilecek bir muhkem hüküm veya bilgi kıssa ( hikaye ) içinde benzetme ve örnekleme yapılarak verilmektedir. Bazı kıssalar birden fazla tekrarlanmaktadır. Ancak her tekrarda farklı bir muhkem mesaj verilmek istenmektedir.
2 - Verilecek bir Muhkem Hüküm veya bilgi, '' kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla '' yöntemi ile, yani biri kastedilerek, sanki ona söyleniyormuş gibi verilmektedir.
3 - Verilecek bir Muhkem hüküm veya bilgi, tek bir ayette değil, aynı surenin bir kaç ayetinde, veya bir çok surede ve Kur'an'ın bütününde birden fazla ayete serpiştirilerek verilmektedir.
4 - Olumlu Muhkem hüküm veya bilgi, olumsuz veya yanlış bir ifade içine gizlenerek veya '' keşkeli '' bir temenni şekline büründürülerek verilmektedir.
5 - Bir ayetin önce düşünce, öneri veya amele ( davranışa ) ilişkin olan fiilini buluyorum. Bu fiil doğrudan biz insanlara hitap etmekte ve yapmamız istenmekte veya Peygambere ve bir başkasına söylenmekte ve bizim de bu hükme uymamız istenmektedir.
Sonra ayette fiili tamamlayan kelime varsa, onu bulmak amacıyla, ilk önce bulmuş olduğum fiile '' kimi, kime, neyi, neye, nereyi, nereye '' sorularını soruyorum. Böylece bulunan bir - iki kelime veya cümle, fiilin hedefi, amacı, yani Muhkem ( kesin ) hükmü olmuş oluyor.
Bulunan Muhkem Hükme 1 - 2 kelimeye bu defa ne ile nasıl soruları sorulursa Müteşabih amaç, yani muhkeme, amaç hedefe götürücü, gerçekleşmesini sağlayıcı, araç, yöntem ortaya çıkmış oluyor.
6 - Belirlenen bir Muhkem Hüküm şu üç özelliği taşıyorsa onu muhkem olarak kabul ettim:
*** BU HÜKÜM TARTIŞILMAZ ÖZELLİKTE İSE
*** ZAMAN ÜSTÜ YANİ HER ZAMANA UYGUN İSE
*** HER TOPLUMA UYGUN VE UYGULANABİLİR ÖZELLİKTE İSE
Gazi Hoca, eserinin yazım sıralamasında ayetlerdeki Muhkem Hükmü kısa ve öz ifade ile vermiş sonra da bulunduğu ayetin mealini kısaltmayarak kendi tercüme ve yorumu ile aktarmıştır.
Ayetteki bilgi veya kesin hüküm, açıklama veya yorum gerektiriyorsa ayetin altına DİPNOT şeklinde eklemiştir.
